BÀ NGOẠI & LÁ TRẦU KHÔNG
Bà ngoại năm nay 100 tuổi, độ minh mẫn mình cho rằng còn hơn cả bố, hay những dì cậu xung quanh tầm 70 hay hơn 70, vẫn tự giặt giũ quần áo của bà, tự nấu những món ăn hợp khẩu vị, tự đi ra ngoài ngõ tám chuyện với hội bạn của bà ngày 2 bận, tính toán tiền nong như thần, nói chuyện lật kèo lắt léo hơn mình. Tìm hiểu vì sao bà lại có sức khoẻ và độ minh mẫn như vậy, ngoài việc bà là một thương nhân nhỏ ở chợ quê từ nhỏ, đến hơn 70 tuổi bà mới nghỉ hưu, thôi không còn gánh hàng đi chợ, ngoài việc bà duy trì thói quen họp mặt hàng xóm mỗi ngày 2-3 tiếng đồng hồ, hạn chế xem tivi, không xài điện thoại, thì mình phát hiện ra rằng, có thể việc ĂN TRẦU giúp bà có một sức khoẻ và độ minh mẫn thần sầu như vậy.
Nói về Trầu, cả một tuổi thơ đơm trầu cho bà ngoại và bà nội in hằn trong kí ức mình, cùng với chiếc cối đồng bé xíu, và thao tác cũng như nguyên liệu còn y nguyên như mới ngày hôm qua, nhưng lúc đó mình không nghĩ ngợi gì, chỉ thấy các cụ ăn rồi nhả nước tung toé bừa bãi, đỏ ngầu hơi mất vệ sinh, chưa kể thỉnh thoảng còn trêu các cụ, nghiện trầu quá đến mức vướng mắc chuyện đi đâu mà không có trầu để ăn, hay bất tiện, là các cụ nghỉ khoẻ, kiểu choa không đi, ở nhà ăn trầu sướng hơn.
Tục ăn trầu của bà mình, hay cả một thế hệ người Việt đi trước, xuất phát từ rất lâu đời, gắn liền với nhiều yếu tố như văn hóa, xã hội, và thậm chí là một phần trong quan niệm về cái đẹp. Nó trở thành một nét đẹp văn hóa, một phần không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ hội, và trong giao tiếp hàng ngày của người Việt.
Miếng trầu được coi là “đầu câu chuyện”, là cách người xưa thể hiện sự tôn trọng và gần gũi nhau.
Trong quan niệm thẩm mỹ người xưa, ăn trầu giúp môi đỏ, má hồng, tôn thêm vẻ đẹp của phụ nữ
Lễ vật, không thể thiếu lá trầu, quả cau, không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ hội truyền thống.
Khi sang Ấn, Trầu được bày bán khắp nơi, với việc kết hợp với nhiều gia vị và topping khác nhau, người Ấn vẫn còn duy trì thói quen ăn trầu phổ biến, trong khi Việt Nam, khá là hiếm khi bắt gặp một bà cụ hay ông cụ nào còn giữ thói quen ăn trầu như bà mình.
Sau khi học về Ayurveda, mình có thêm thói quen quan sát nghiên cứu những tập tục của thế hệ trước nhiều hơn, để hiểu vì sao họ lại dùng lá này lá kia, gia vị này gia vị kia, cây thuốc này cây thuốc kia một cách khoa học hơn, thay vì kiểu truyền miệng không có căn cứ.
Và quan sát việc ăn trầu của bà mình, mình lại tim hiểu sâu về lá trầu
Hôm nay, mình muốn chia sẻ với mọi người một phần rộng hơn của lá trầu không, một loại lá mà gần như đang dần mai một trong đời sống hiện nay, chia sẻ trên góc nhìn của Ayurveda và cách sử dụng dược liệu này nhé.
Vườn trầu nhà cậu, nơi bà đang sinh sống
Những kí hiệu cần được lưu ý:
(S) : Tên Sanskrit
(L): Tên tiếng Latin
RASA : Vị
DOSHA : sự mất cân bằng về thể trạng
VIRYÁ : Năng lượng của thức ăn tại dạ dày trong quá trình tiêu hoá
LÁ TRẦU KHÔNG
(S) Paan
(L) Piper belte
Phần sử dụng: Lá
RASA: Đắng, Cay
VIRYÁ: Nóng
DOSHA: K ⬇ P ⬆ V ⬇
HOẠT ĐỘNG: tăng cường sức mạnh cho cơ thể, có tác dụng thanh tẩy nhẹ, tăng cường giọng nói, kích hoạt vị giác phát triển, mang lại sự minh mẫn cho tâm trí, là thuốc đánh rắm.
CHỈ ĐỊNH:
Những người có vấn đề về mất cân bằng Kapha như ho, Cholesterol cao, tiểu đường, béo phì, bị áp xe
Những người có vấn đề về hơi thở có mùi hôi, giúp loại bỏ vi khuẩn, giữ độ ẩm và làm sạch vòm miệng
Cân bằng Vata: các vấn đề về khớp…
Chống mệt mỏi, kiệt sức, ngứa.
Hỗ trợ hen suyễn, đau họng, ho, giảm vị giác
CHỐNG CHỈ ĐỊNH: Những người bị nóng trong người, người có Pitta cao, kinh nguyệt nhiều, người bị mẩn đỏ và ngứa, phụ nữ mang bầu và cho con bú( trường hợp uống hoặc dùng thuốc bên trong)
CÁCH DÙNG:
Nhai lá trầu sau mỗi bữa ăn: giúp tiêu hoá tốt hơn, giảm việc đầy hơi, không tích mỡ bụng, giảm chứng biếng ăn, làm sạch miệng
Dùng nước ép lá trầu cho Hen Suyễn, Viêm thanh quản và đau họng. 5-15ml/lần.
Chứng hen suyễn và ho ở trẻ em: lấy lá trầu không tẩm dầu Castor oil( Thầu Dầu), làm nóng lên và đắp trên khu vực ngực.
Người bị chứng viêm khớp, có thể lấy lá trầu hơ nóng lên, đắp vào chỗ sưng giúp giảm đau, giảm sưng và giảm viêm.
Mẹ đang cho con bú nếu tắc sữa, có thể dùng lá trầu hơ nóng đắp lên ngực.
Thuốc nhỏ mắt: dùng nước ép lá trầu trộn với mật ong có thể dùng để nhỏ mắt, tăng cường sức mạnh cho mắt và làm mắt sáng hơn.
Thanh tẩy: cho người bị táo bón, có thể dùng nước ngâm lá trầu hoặc nước ép lá trầu uống khi bụng rỗng.
Điều trị phụ khoa, như nấm ngứa, hoặc sau mỗi chu kì kinh nguyệt, xông lá trầu không sẽ mang lại cảm giác nhẹ tênh và sạch cho khu vực phụ nữ.
DƯỢC TÍNH CỦA LÁ TRẦU:
Lá trầu chứa những chất hoá học: Chavibetol, Chavicol, Hydroxychavicol, Diosgenin, Eugenol, Allylpyrocatechol, Methyl Eugenol…
Tính dinh dưỡng của lá trầu: chứa Vitamin B1, B2, Carotene( tiền chất của Vitamin A), Chất xơ, Vitamin C, Vitamin A, Potassium( Kali), Calcium ( Canxi), Iron( Sắt) và Iodine( Iốt)
Betel makes the person to agree with you!
Ở bên Ấn, theo sách Ayurveda cổ xưa có để lại thông tin rằng, Lá trầu được giải thích xem như là Vashya. Là cách có thể làm người khác đồng tình với quan điểm của bạn.
Bởi vì lí do này, từ hàng thập kỷ qua, bất cứ một thỏa thuận về làm ăn, bàn chuyện hôn nhân, qua những nghi lễ cưới hỏi, lễ khai trương nhà mới, lá Trầu luôn đi cùng quả Cau để đảm bảo tính thành công của công việc cũng như nghi lễ định ra.
Không biết có phải vì ăn trầu từ bé, nên Bà mình có tiếng là người buôn bán khéo léo, giỏi, một tay nuôi bảy đứa con và một người chồng, sống trong thời kỳ khó khăn một cách không quá thiếu thốn, và ai cũng yêu và quý đến tận bây giờ. Bà bảo, bây giờ hội tám chuyện của bà không chỉ có người già, mà thanh niên cũng có, bà cần nhờ việc gì, chỉ cần nói thôi, đám thanh niên sẽ chở bà đi khắp nơi. Chưa kể, da bà khi nào cũng hồng hào, giọng nói thì vang vọng kiểu sống như dân sống du mục, cột sống lưng và các khớp lớn của bà nói chung theo chẩn đoán không có độc tố tắc nghẽn, chỉ có tuổi già ảnh hưởng đến khớp gối một xíu thôi. Theo mình suy đoán, với việc ăn trầu không nghỉ giải lao, hệ tiêu hoá của bà gần như tuyệt vời, chuyển hoá hết thức ăn, không còn dư thừa nào để biến thành độc tố, nên hệ miễn dịch vì thế như một đội quân phòng thủ giữ thành bất bại.
Thế đấy, câu chuyện về thảo dược, câu chuyện về thói quen của thế hệ này đến thế hệ khác, câu chuyện về cuộc đời, tưởng chừng như không liên quan, nhưng nhìn sâu vào một chút kiến thức, tất cả đều liên quan, đều là những sợi chỉ, dệt nên một mảng đời, một con người, một bà già 100 tuổi nhưng giọng nói vẫn sang sảng và tinh anh thì khỏi bàn. Đó là một di sản của gia đình bên ngoại nhà mình, là niềm tự hào và cũng là một minh chứng cho những lối sinh hoạt đều đặn và đầy minh triết của bà.
Bà ngoại mình tên thật là bà Cháu, tên gọi theo chồng hiện nay là bà Lam.